Faalangst bij rijexamen: oorzaken, oplossingen en tips (2025)

Faalangst is een gevoel van angst of spanning dat optreedt bij situaties waarin je als persoon wordt beoordeeld en waarvan je weet: ik moet presteren. Vaak kan dit zich bijvoorbeeld uiten bij een toets op school, een ingrijpende gebeurtenis, maar in veel gevallen hebben mensen hier bij een rijexamen ook last van. Dat komt omdat een rijexamen niet iets is wat je iedere dag doet. Daarbij weet je dat je niet alles zelf in de hand hebt.

Het verkeer is nu eenmaal onvoorspelbaar, dus hoe goed je ook oefent: er kunnen altijd situaties ontstaan die onverwacht zijn. Daarbij is een rijexamen tegenwoordig niet goedkoop en kost in Vlaanderen in 2025 €50 voor het praktijkexamen, nog zonder extra kosten vanuit je rijschool. Kortom, genoeg redenen om angstig te zijn voor je rijexamen.

Faalangst kan zich uiten in fysieke symptomen zoals trillende handen, zweten, hartkloppingen en concentratieproblemen. Psychologisch kan faalangst leiden tot negatieve gedachten zoals "Ik ga niet slagen voor het rijexamen" of "Ik heb niet genoeg lessen gehad". Bijzondere verrichtingen, zoals parkeren en keren, zijn ook vaak een bron van angst voor kandidaten met faalangst.

Faalangst bij het rijexamen kan door verschillende factoren worden veroorzaakt:

Perfectionisme: Mensen die hoge eisen aan zichzelf stellen, hebben vaak moeite om met fouten om te gaan. In het verkeer kan dit zich bijvoorbeeld uiten doordat je die fietser net even over het hoofd hebt gezien, waardoor je extra moet bijremmen. Helemaal geen probleem als het niet onveilig is geweest natuurlijk, maar mensen met faalangst kunnen deze gedachte niet van zich afzetten.

Negatieve ervaringen: Eerdere mislukkingen of stressvolle situaties tijdens rijlessen kunnen angst versterken. Zoals een auto die je geen voorrang van rechts verleende: "het zal toch niet dat dit ook op mijn praktisch rijexamen gebeurt?"

Sociale druk: Verwachtingen van vrienden, familie of jezelf kunnen extra spanning veroorzaken. Denk maar aan al die telefoontjes die je kunt verwachten nadat je het rijexamen hebt afgelegd. Daar zit je nog vóór het rijexamen al over in.

Gebrek aan zelfvertrouwen: Onzekerheid over je eigen vaardigheden kan zenuwen vergroten.

Hoe uit faalangst zich op een praktisch rijexamen? Dat kan op verschillende manieren. Hier zijn enkele veelvoorkomende symptomen die je kunt ervaren:

• Zenuwachtigheid en angstgevoelens: Het gevoel van spanning en nervositeit kan al dagen voor het examen beginnen. Je denkt er tijdens je werk al aan dat je over een paar dagen je praktisch examen moet afleggen. Herkenbaar?

• Problemen met slapen of concentreren: Veel mensen met faalangst hebben moeite om goed te slapen of zich te concentreren in de aanloop naar het examen. Sommige mensen dromen zelfs over het rijexamen. En dan niet op een positieve manier.

• Fysieke symptomen: Trillen, zweten, een droge mond en hartkloppingen zijn veelvoorkomende fysieke reacties op faalangst. Zeker op het moment dat je rijexamen moet gaan doen.

• Negatieve gedachten en zelftwijfel: Gedachten zoals "Ik ga niet slagen" of "Ik ben niet goed genoeg" kunnen je zelfvertrouwen verminderen.

• Problemen met het onthouden van informatie: Tijdens het examen kan het moeilijk zijn om verkeersregels of instructies van de examinator te onthouden. Het begint vaak al met die lastige vragen van de examinator over de inhoud van de motor. AHH! Hoeveel je ook geoefend hebt met ritvoorbereiding, het onthouden van waar de vraag van de examinator precies over ging, dat is nu juist het probleem.

• Gevoel van paniek of overweldiging: Sommige mensen ervaren een gevoel van paniek of overweldiging tijdens het examen.

Het is belangrijk om te onthouden dat faalangst normaal is en dat veel mensen er last van hebben. In België is dat onder jongeren bijvoorbeeld één op de vijf. Als je dan bedenkt dat er jaarlijks 250.000 rijexamens worden afgenomen in België, dan betekent dat dat er behoorlijk wat rijexamens zijn waarin jongeren een gevoel van faalangst hebben. Niet mis hè? Maar door je symptomen te erkennen en te leren omgaan met je angst, kun je je kansen op succesvol slagen vergroten.

In tegenstelling tot Nederland is er in België geen speciaal faalangstexamen beschikbaar. In Nederland bestaat wel een faalangstexamen dat 80 minuten duurt (waarvan 35 minuten rijtijd) en wordt afgenomen door speciaal opgeleide examinatoren. Kandidaten kunnen daar een time-out vragen wanneer de spanning te groot wordt. Het slagingspercentage voor dit Nederlandse faalangstexamen ligt met ongeveer 57% hoger dan het normale slagingspercentage.

Dit betekent dat kandidaten in Vlaanderen het gewone praktijkexamen moeten afleggen, ongeacht hun niveau van faalangst. Het praktijkexamen in Vlaanderen kost €50 en bestaat uit twee delen: een gevaarherkenningstest of risicoperceptietest via de computer en een rijtest op de openbare weg.

Hoewel er geen officieel faalangstexamen bestaat in België, zijn er wel rijscholen in Vlaanderen die gespecialiseerd zijn in het begeleiden van mensen met faalangst. Deze rijscholen werken met ervaren instructeurs die gespecialiseerd zijn in het omgaan met leerlingen die last hebben van faalangst. Zij kijken naar de bron van die angst en zullen samen met jou proberen om je zoveel vertrouwen te geven in je eigen rijden, dat je zenuwen tijdens je examen zoveel mogelijk zijn verminderd.

Gelukkig zijn er verschillende manieren om faalangst te verminderen en je slagingskansen te vergroten:

Het belangrijkste om maar direct te vermelden is dat het normaal is om kleine fouten te maken tijdens het praktisch rijexamen. Denk bijvoorbeeld aan het schakelen naar een verkeerde versnelling. Of het afslaan van de motor. Geen probleem en dit is zeker geen directe reden om niet te slagen, mits je de verkeersveiligheid in de gaten houdt en controle over het voertuig behoudt.

Voorbereiding

• Zorg voor voldoende rijlessen bij een ervaren rijlesgever die bekend is met faalangst

• Oefen lastige verkeerssituaties regelmatig om meer zelfvertrouwen op te bouwen. Geef aan bij je rijlesgever wat jij lastige situaties vindt en zoek die op. Hoe vaker je ze oefent en in lastige situaties komt, hoe meer je ervan leert

Ontspanningstechnieken

• Gebruik ademhalingsoefeningen: adem diep in door je neus en langzaam uit door je mond om kalm te blijven

• Probeer visualisatieoefeningen: stel jezelf voor dat je succesvol en ontspannen je examen aflegt. Dit kan ook door het vooraf kijken van examenroutes. Zo ben je al bekend met de wegen die je bij het rijexamen gaat rijden

• Zoek steun bij vrienden, familie of een therapeut: Het delen van je zorgen met anderen kan helpen om je angst te verminderen

Natuurlijke kalmeringsmiddelen

Lichte, natuurlijke kalmeringsmiddelen kunnen ook een optie zijn om examenstress te verminderen, maar je moet je wel goed kunnen concentreren:

• Bachbloesem Rescue Remedy: Een homeopathisch middel dat kan helpen om stress en angst te verminderen

• Passiflora Complex: Een homeopathisch middel dat kan helpen om stress en angst te verminderen

• Valeriaan: Een homeopathisch middel dat bekend staat om zijn kalmerende effecten

Faalangst bij het rijexamen is een normaal verschijnsel waar veel jongeren in Vlaanderen mee te maken hebben. Hoewel er in België geen speciaal faalangstexamen bestaat zoals in Nederland, zijn er genoeg strategieën om je angst te overwinnen. Door goede voorbereiding, het kiezen van een gespecialiseerde rijschool, ontspanningstechnieken en het opbouwen van voldoende rijervaring kun je je slaagkansen aanzienlijk vergroten.

Onthoud dat het normaal is om fouten te maken en dat faalangst iets is wat je kunt overwinnen. Met de juiste begeleiding en voorbereiding sta je straks toch met je rijbewijs in handen!

• Bekijk examenroutes voor jouw praktisch rijexamen
• Bekijk alle extra voorbereiding voor jouw praktisch rijexamen